Wat is het en hoe komt het? 

Mijn dochter, en ik ook in mindere mate, voelen ons snel afgewezen. Ook in mijn praktijk zie ik dit vaak terug bij mijn cliënten. Een deel van de hooggevoelige personen heeft last van Rejection Sensitivity. Het is niet per definitie een HSP kenmerk, maar eerder een mogelijk gevolg van je gevoeligheid i.c.m. andere gebeurtenissen.

Als je denkt of het gevoel krijgt dat je er niet bij hoort, anders bent, niet wordt gewaardeerd of het gevoel van falen ervaart (niet aan de verwachtingen voldoen) kun je, als je last hebt van rejection sensitivity, niet meer onderscheiden of je deze signalen echt krijgt of dat het je eigen beleving is. Je ervaart het als een afwijzing en je stress systeem is alert op een mogelijke afwijzing. Onbewust maakt je lichaam zich klaar voor een mogelijk gevaar (in dit geval de afwijzing), waardoor je bijv. conflicten of situaties gaat vermijden of gaat pleasen.

Waar komt deze afwijzingsgevoeligheid vandaan?

• Als je last hebt van rejection sensitivity, kan je zelfs (onbewust) op zoek gaan naar de afwijzing. Je hersenen zijn dan op zoek naar de bevestiging van afgewezen worden. Het wel bekende ‘zie je wel’ moment zorgt er dan voor dat deze gevoeligheid in stand gehouden wordt.
• (licht) Traumatische gebeurtenissen kunnen de afwijzingsgevoeligheid versterken. Bijv. afwijzing door ouders of belangrijke personen, pesten of traumatische (jeugd)gebeurtenissen.
• Als HSP verwerk je de dingen diepgaander en je verbindt veel informatie met elkaar, waardoor je soms conclusies trekt die los staan van de werkelijke situatie. Een afwijzing kan dan ook veel impact hebben, zeker bij een kind, wat kan leiden tot gevoelens van ‘het ligt aan mij’.

Wat zijn de (mogelijke) gevolgen?

• Je hebt de neiging om te pleasen om er maar voor te zorgen dat de ander blij met je is. Je cijfert je zelf daarbij weg en gaat over je eigen grenzen heen.
• Je brein probeert een nieuwe afwijzing te voorkomen, waardoor je jezelf gaat afwijzen voordat een ander het doet. Door het voor te zijn voelt het alsof je er controle over hebt en doet het minder pijn. Uiteindelijk zal je, je niet meer blootstellen aan een (mogelijke) afwijzing.
• Als je eenmaal het idee hebt dat iedereen het beter weet of kan dan jij, geef je de ander zonder dat die zich ervan bewust is veel ‘macht’ over jou. Je vindt de mening van de ander heel belangrijk, raakt je zelf kwijt en bent erg op zoek naar bevestiging van de ander. Dit kan dus erg bepalend zijn in hoe je naar zelf gaat kijken. Dit komt uiteindelijk je zelfbeeld niet ten goede.
• Je ontwikkelt geen reële verwachtingen van jezelf, complimenten komen niet meer binnen want je gelooft ze niet.
• Je koppelt keuzes of meningen van anderen op een negatieve manier naar jezelf. Je bent niet in staat om te kijken naar de beweegredenen en intenties van de ander waardoor je anderen daarop beoordeeld.

Hoe kun je er mee omgaan?

Als je last hebt van de afwijzingsgevoeligheid beperkt je dat enorm in keuzes maken, op je werk, in vriendschappen en relaties enz. Al deze extra stressfactoren kunnen ervoor zorgen dat je ook sneller overprikkeld raakt. Hierbij een aantal tips om er mee om te leren gaan.

1. Kijk naar welke gebeurtenissen voor jou wellicht (licht) traumatisch waren die je gevoeligheid voor afwijzing hebben aangewakkerd. Zoek mogelijk hulp om dit aan te pakken.
2. Erken en herken je afwijzingsgevoeligheid. Probeer je neutraal op te stellen naar anderen en te leren vragen naar de intenties en beweegredenen van anderen.
3. Zorg goed voor jezelf en wees mild. Pak het stapje voor stapje aan. Besef je dat iedere nieuwe situatie er weer 1 is, die niet gelijk hoeft te zijn aan de andere. Geef het steeds weer opnieuw een kans, zonder het helemaal in te vullen. Het kost tijd en geduld om weer te leren vertrouwen dat het ook anders kan lopen.